Niektóre zapisy projektu spłaszczającego strukturę sądów budzą wątpliwości konstytucyjne

W poniedziałek lider Kukiz'15 Paweł Kukiz pytany o prace nad projektem o sędziach pokoju ocenił, że minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro chce zmusić prezydenta, który wniósł do Sejmu projekt dotyczący sędziów pokoju, aby te zmiany zostały dopisane do projektu ustawy o spłaszczeniu struktury sądów powszechnych postulowanej przez resort sprawiedliwości. "Dla mnie to rzecz niedopuszczalna. O ile sama idea spłaszczenia struktury sądów jest ok, to diabeł tkwi w szczegółach. Jestem przekonany, że prezydent takiej ustawy kształcie proponowanym przez Zbigniewa Ziobrę nie podpisze" - mówił Kukiz.

O tę wypowiedź, prace nad prezydenckim projektem o sędziach pokoju oraz propozycję Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczącą spłaszczenia struktury sądów PAP spytała prezydencką minister Małgorzatę Paprocką.

Minister przypomniała, że prezydencka propozycja dotycząca sędziów pokoju obejmuje dwa projekty, którymi zajmuje się w Sejmie powołana do tego podkomisja. "Ustawa o sądach pokoju została rozpatrzona przez podkomisję. W tej chwili podkomisja powinna zająć się tym drugim projektem, czyli przepisami wprowadzającymi. Na ten moment nic nie wiem, żeby podkomisja została zwołana" - powiedziała Paprocka.

Podkreśliła jednocześnie, że projektów autorstwa MS dotyczących spłaszczenia struktury sądów jeszcze "nie ma nawet w Sejmie". Jak podkreśliła, oznacza to, że połączenie propozycji prezydenckiej z inicjatywą MS jest "formalnie nawet niemożliwe, bo prace nad ustawami o sądach pokoju są w toku, odbyło się pierwsze czytanie".

Odnosząc się z kolei do samej propozycji Ministerstwa Sprawiedliwości, Paprocka podkreśliła, że prezydent Andrzej Duda "dostrzega bardzo dużo zalet projektu mówiącego o spłaszczeniu struktury". "Tam jest dużo rozwiązań, które na pewno przyczyniłyby się do przyspieszenia postępowań w sądach, do lepszej organizacji pracy sądów, ale również sędziów" - zauważyła.

Jak jednocześnie dodała, są w propozycji zapisy budzące wątpliwości konstytucyjne. Wyjaśniła, że chodzi o zapisy "dotyczące awansowania sędziów pomiędzy pierwszą i drugą instancją". "Zgodnie z projektem, ma to czynić minister sprawiedliwości, natomiast - odnosząc się do konstytucji - wszystkie powołania konstytucja rezerwuje organom współdziałającym - czyli prezydentowi działającemu na wniosek KRS. I tu jest w tym zakresie poważna wątpliwość" - podkreśliła prezydencka minister.

Jak wskazywała, nie można na to patrzeć wyłącznie "przez pryzmat uszczuplenia prerogatyw prezydenta", ale głównie przez pryzmat tego, że "prerogatywa prezydenta jest nienaruszalna, natomiast decyzja ministra takiego waloru nie ma". "Czyli w efekcie, gdyby doszło do kontroli takiej decyzji ministra sprawiedliwości (...) mamy sytuację taką, że po wzruszeniu decyzji awansowej (...) powstaje bardzo poważna wątpliwość co do całości tych orzeczeń, które zapadły po awansie" - zaznaczyła, dodając, że miałoby to miejsce niezależnie od tego, kto pełniłby funkcję ministra sprawiedliwości.

Paprocka podkreśliła, że "to jest podstawowy argument, który przemawia za sprzeciwem wobec tego rozwiązania".

W końcu kwietnia do konsultacji skierowane zostały projekty resortu sprawiedliwości odnoszące się do reformy sądów - nowego Prawa o ustroju sądów powszechnych i przepisów wprowadzających te regulacje. Jednym z głównych założeń reformy planowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości jest tzw. spłaszczenie struktury sądów. W miejsce obecnych sądów rejonowych, okręgowych oraz apelacyjnych powstać mają sądy okręgowe oraz sądy regionalne - pierwsze rozpatrujące sprawy w pierwszej instancji, a drugie - w drugiej.

Jak stanowi projekt, z dniem wejścia w życie reformy sędzia sądu rejonowego stawałby się sędzią sądu powszechnego z miejscem służbowym w sądzie okręgowym, którego obszar właściwości obejmuje obszar właściwości znoszonego sądu rejonowego. Także sędzia sądu apelacyjnego stawałby się sędzią sądu powszechnego. Minister sprawiedliwości zaś wyznaczałby temu sędziemu miejsce służbowe "w sądzie regionalnym, utworzonym na obszarze znoszonego sądu apelacyjnego, albo w sądzie okręgowym, którego siedziba mieści się w obszarze właściwości tego sądu regionalnego".

Pod koniec września wiceszef MS Sebastian Kaleta zapowiedział, że zostanie przedstawiony poprawiony projekt reformy sądów powszechnych, poszerzony o komponent sędziów pokoju.

W listopadzie ubiegłego roku prezydent Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt zakładający wprowadzenie w Polsce instytucji sędziów pokoju. Prezydencka propozycja objęła: projekt ustawy o sędziach pokoju oraz projekt przepisów wprowadzających do ustawy. Propozycja zakłada utworzenie sądów pokoju jako nowej kategorii w ramach sądownictwa powszechnego. Miałyby one zajmować się najprostszymi sprawami, a orzekać w nich mieliby sędziowie wybierani w wyborach powszechnych na sześcioletnią kadencję.

Wprowadzenie instytucji sędziów pokoju postuluje koło Kukiz'15.(PAP)

Autorka: Sylwia Dąbkowska-Pożyczka

sdd/ ann/